Fraa w czytelni (28) - "Gambit"

Gambit - okładka

·         Autor: Michał Cholewa

·         Tytuł: Gambit

·         Miejsce i rok wydania: Ustroń 2012

·         Wydawca: ENDER Sławomir Brudny

Przy okazji pisania o Iron Manie wspomniałam, że zasadniczo nie można mi zarzucić bycia fachowcem w dziedzinie komiksów Marvela. Niestety, dziś po raz kolejny muszę przyznać się do własnej niekompetencji: military SF to nie jest mój gatunek. To znaczy właściwie nie wiem, czy jest, bo – prawdę rzekłszy – nie miałam do czynienia. Wyszłam jednak z założenia, że skoro lubię (wybiórczo, bo wybiórczo, ale jednak!) filmy wojenne, lubię sci-fi (zarówno w filmie jak i w literaturze), to what could possibly go wrong?

Sięgnęłam więc po Gambit.

Najpierw parę słów o wydaniu. W pierwszej chwili wydawało mi się, że nie jest źle. Im dłużej jednak przyglądałam się książce, tym bardziej zmieniałam zdanie. Do tego stopnia, że w chwili obecnej twierdzę, iż zasadniczą i największą wadą tej powieści jest właśnie wydanie. Zacznę od początku, czyli od okładki: jest fatalna. Marzy mi się, ale naprawdę to takie pobożne życzenie, żeby osoby odpowiedzialne za ilustrację na okładce przed wykonaniem grafiki przeczytały daną książkę. Serio. To mogłoby wiele pomóc. W dalszej kolejności nie zaszkodziłoby pomyślenie przed puszczeniem wodzy fantazji. Oralna pani z okładki może kogoś zachęci do zakupu książki, ale we mnie wzbudza jedynie wesołość. Nie tylko dlatego, że jest oralna, ale też dlatego, że niebezpiecznie wchodzi w rejony słynnych z fantasy płytowych bikini – to znaczy nie jest to jeszcze aż taki hardkor, ale na pewien poziom bezsensu już się pan Mariusz Kozik wspiął. Potem jeszcze zobaczyłam, że oralnej pani wystają spod spodni munduru seksowne gatki i już w ogóle nie mogłam powstrzymać śmiechu. Przypomniały mi się wzmianki o kłopotach z bielizną w reportażu Swietłany Aleksijewicz: że kobiety na wojnie miały jej za mało, męską, a jak jedna z drugą dostała w końcu damską, to było wielkie święto. I tak szczerze – wątpię mimo wszystko, żeby to były gatki od bikini. Ja wiem, że oczywiście inne realia, ale serio? Te sznurki pod mundur? Do taplania się w błocie podczas śmiertelnie niebezpiecznych operacji…?

Szkoda. Naprawdę szkoda, bo ta tandeta okładki nijak nie licuje z zawartością, gdzie naprawdę nie ma żadnej pani z gołym brzuchem i portkami opuszczonymi na bioderka.

To był front książki. Ale jest jeszcze inna perełka, czyli tył książki i niesamowicie pocieszny blurb. Zaczyna się niewinnie, nawet ładnie:

Nagle oszalałe Sztuczne Inteligencje zniszczyły znany nam świat. Wędrujemy wśród gwiazd i w blasku supernowych toczymy wojny. Na ponurych planetach i ciemnych księżycach walczymy o artefakty sprzed Dnia.

Ten fragment naprawdę mi się spodobał. Potem jest już mniej epicko, ale poprawnie: parę zdań o tym, o czym tak naprawdę jest powieść. Że żołnierze lądują na New Quebec, że bagno i mgła. Zapowiedź ogólnej atmosfery, z jaką czytelnik spotka się w książce.

Wisienką natomiast jest to:

Twarde SF w mrocznym klimacie „Obcego”, tajemnicą rodem z powieści Philipa K. Dicka i bitwami w stylu Johna Ringo.

Pomijam brak jakiejś dodatkowej literki w tym zdaniu, bo wychodzi „w tajemnicą” i „w bitwami”. To jest tak desperacka reklama, że wciąż płaczę ze śmiechu, jak to widzę. W ogóle zawsze jakoś tak smutno mi się robi, jeśli ktoś jedyną metodę zareklamowania towaru widzi w porównaniu tego towaru do czegoś innego, znanego i lubianego. Jeśli o mnie chodzi, to jednym z największych komplementów, jakie dostałam, było że jakieś tam moje opowiadanie nie jest w stylu Pratchetta. I tutaj tak sobie myślę: no dobrze, jest w Gambicie trochę Obcego, Dicka, Ringo… a, przepraszam, co z autorem? Miał jakiś wkład własny czy to tylko taki kolaż z cudzych stylów i pomysłów?

Ponadto w samym tekście powieści są dwie literówki i jeden ort, ale tak poza tym – zawartość przedstawia się nieźle. Co prawda format nie ułatwił mi czytania w środkach komunikacji miejskiej, ale nie każda powieść musi być gabarytów Odysei kosmicznej i muszę się z tym pogodzić.

 Teraz tekst.

Przede wszystkim zauważyłam, że chyba mam zupełnie inne oczekiwania od powieści, niż autor Gambitu. W książce czytelnik znajdzie przede wszystkim bardzo konkretną akcję – a dopiero w dalszej kolejności są bohaterowie i jako taki świat. Ja natomiast wychodzę z wertykalnego założenia (uwielbiam hermetyczne żarty…), że fabuła jest dla słabych. Przede wszystkim lubię zatopić się w świecie. I lubię poznawać bohaterów. Akcja… no naturalnie, dobrze by było, żeby docelowo bohaterowie coś tam robili, ale rzadko zdarza się, żebym przylgnęła do jakiejś książki właśnie dlatego, że chcę się dowiedzieć, co się dalej stanie. Pewnie z tego wynika zresztą, że sama prawie nigdy nie potrafię określić, o czym jest to co piszę. Bo jest o niczym.

W Gambicie natomiast bohaterowie są po to, żeby działać. I, niestety, nie mają (kolejny hermetyczny żart…) przestrzeni. To znaczy są naprawdę w porządku, nie mogę im zarzucić niczego konkretnego: mają wygląd, niektórzy mają jakieś wyróżniające cechy charakteru, każdy przyjmuje inną postawę wobec kolejnych zdarzeń na New Quebec – ale czytelnik nie ma możliwości ich poznać. Albo jeszcze inaczej: poznaje ich pobieżnie, tylko tyle, na ile pozwala na to pobyt na planecie. Szkoda, bo w ten sposób nie zaprzyjaźniłam się z nimi, a co za tym idzie – nie za bardzo byłam do nich przywiązana. Z tak licznej grupy prawdę mówiąc było tylko kilku bohaterów, których los nie był mi obojętny. Wbrew temu, co wydawało mi się po przeczytaniu prologu, z czasem polubiłam Brisbane’a. Chyba im bardziej przestawał być nijaki, a wyłaził z niego sukinsyn. Nie wykluczam, że – gdyby tylko mieli więcej przestrzeni! – polubiłabym Thorne’a i Sokole Oko, choć w przypadku tego ostatniego być może zadziałała siła sugestii i dawne uwielbienie dla tego pana:

W ogóle nazbyt często moje sympatie rozkładały się wedle tego, czy podoba mi się brzmienie imienia lub ksywki – a wszystko dlatego, że, jak wspomniałam, nie miałam możliwości lepiej poznać bohaterów. I tak na przykład za Kicią nie przepadałam, bo w moim odczuciu jej przezwisko trącało kiczem. W większości lubiłam Skandynawów, no bo jak można ustosunkować się negatywnie do kogoś, kto nazywa się Soren albo Isaksson? Byli i inni (Szczeniaka polubiłam po zdaniu „Jak cholernie dobrze, że był takim optymistą.” – czyli gdzieś w połowie powieści), ale nawet jeśli ktoś wzbudził we mnie pozytywne emocje – albo i negatywne, prawdę mówiąc chodzi o jakiekolwiek emocje – i tak nie miałam szansy lepiej, za przeproszeniem, wgryźć się czytelniczo w delikwenta.

Jest jeszcze jedna bohaterka, o której nie wolno zapominać: Ariadna. Ariadna na mojej liście ulubionych bohaterów jest w ścisłej czołówce z dużą szansą na pierwsze miejsce, gdyby tylko miała nieco więcej przestrzeni. Fakt faktem, nie było tam okoliczności do tego, żeby rozwodzić się nad nią bardziej. Obawiam się, że jej „życie” to temat na zupełnie oddzielny tekst, acz nie ukrywam, że będę takowego wypatrywać. Bo Ariadna jest dobra. Nie jest też nieudanym naśladownictwem – wcale nie jest naśladownictwem – HALa. I to jest jeszcze lepsze.

Ach, no i świetnie w powieści wypadają magowie. Naprawdę świetnie.

No i mamy świat. Świat po Dniu, po buncie SI, gdzie „w blasku supernowych” i tak dalej. Historia świata jest ledwie wspomniana tu i ówdzie, czytelnik ma ogólny ogląd sytuacji, ale nie ma czym zaspokoić ciekawości. Fakt, że w powieści po prostu nie byłoby gdzie wcisnąć szerszych informacji na ten temat. Żołnierze najzwyczajniej w świecie nie mają za bardzo kiedy ani po co się nad tym rozwodzić. Niemniej setting wydaje się interesujący, mimo dość wypranego motywu buntu maszyn.

W tym świecie jest oczywiście New Quebec. To był jeden z fajniejszych elementów Gambitu. Bohaterowie krążą po Bagnie – Bagno żyje, szepcze, śmieje się. I wciąga. Bagno ma ogromny potencjał i znów żałuję, że czytelnik nie może się rozsmakować w nim bardziej. Choć opisy są fajne i plastyczne, nie miałabym nic przeciwko, gdyby było ich więcej. Na co komu akcja, kiedy można mieć opis zajebistego Bagna? A nad wszystkim unosi się Mgła – która również jest świetna. Prawie świadoma, spowijająca wszystko do tego stopnia, że człowiek nie widzi czubka własnego nosa. I znów boleję, że nie poświęcono jej w książce więcej uwagi. Ja wiem, ja jestem zagorzałą fanką Lasu ze Ślimaka na zboczu Strugackich, więc jak tylko gdzieś widzę fajną przestrzeń, która ma w sobie to magiczne „coś”, od razu chciałabym móc tak wsiąknąć w tę przestrzeń, jak wsiąkłam w Las. Jeśli chodzi o Gambit, to cóż (kolejny hermetyczny żart – taki dziś dzień dobroci), Strugaccy to to nie są…

Bunkrów nie ma, ale i tak jest zajebiście.

Oczywiście, w trakcie lektury są momenty lepsze i gorsze. Mnie na przykład nieco drażniły wyliczanki, które pojawiały się co jakiś czas. Wyliczanki polegały na tym, że na odprawie padał rozkaz, po czym kolejny akapit sprowadzał się do wypisania po kolei, w jaki sposób kto zareagował na ten rozkaz. A więc ten a ten uśmiechnął się, ktoś wzruszył ramionami, inny spojrzał na gościa stojącego obok, ktoś jeszcze westchnął i tak dalej. Nie mam pojęcia, jak to jest: pisać o bohaterze zbiorowym (a przecież z tym czytelnik ma do czynienia w Gambicie), toteż nie wiem, czy da się czegoś takiego uniknąć, nie rezygnując jednocześnie z przedstawienia – mimo wszystko – indywidualnych charakterów poszczególnych żołnierzy.

Jest za to sporo fajnych dialogów i, jak wspominałam, przyjemne opisy. Plus Bueller bezbłędnie wyraziła o porucznik Cartwright dokładnie to, co i ja o niej myślę, że tak pozwolę sobie przytoczyć cytat:

– Wiesz, gdzie mam jej powody? Głupia baba po prostu nie chce, żeby ktokolwiek pomyślał, że nie da sobie rady. Bo musi udowodnić Bóg jeden wie komu, że jest prawdziwą panią żołnierz, a nie zwykłą idiotką z syndromem braku jaj!

– Jane.

– Nie Jane’uj mi tutaj, Sokole Oko, wiesz, że mam rację! 

Podsumowując: Gambit jest fajny. Czyta się dobrze, dość szybko, akcja prze do przodu, są bohaterowie i są opisy. Po prostu dla mnie jest za dużo tej akcji, a za mało bohaterów i opisów. Może to być znakiem tego, że faktycznie military sf to nie jest gatunek dla mnie. I chociaż, kolokwialnie mówiąc, odwłoka nie urywa, to mogę Gambit z czystym sumieniem polecić i wlepić 7/10.

– Są tam jeszcze ludzie Borgii i Piętaszka, razem będzie nas prawie dwa plutony. – Kicia bezskutecznie usiłowała nadać swojemu głosowi optymistyczny ton. Przyspieszony oddech i komlink skutecznie sabotowały jej wysiłki.

– Przeciwko, kurwa jej jebana mać, całej kompanii. Ze wsparciem pojazdów. I artylerii. I od kiedy cztery niepełne drużyny to dla ciebie „prawie dwa plutony”?

– Mogę go zastrzelić za sianie defetyzmu? – rozległo się w eterze ponure mruknięcie Szafy.