"Geniusze fantastyki"... IN SPACE!

Autor: publikacja zbiorowa

Tytuł: Geniusze fantastyki

Miejsce i rok wydania: Bydgoszcz 2016

Wydawca: Genius Creations

Okay, okay, przede wszystkim dorzuciłam „In space!” w tytule notki tylko dlatego, z „In space!” wszystko brzmi bardziej epicko, a ja zupełnie nie miałam pomysłu na coś związanego z tematem. Podobnie zresztą, jak nie mam pomysłu na ciąg dalszy. Usiłuję wyrzeźbić ten wpis od czterech tygodni, a mam wrażenie, ze ani trochę nie zbliżyłam się do celu.

Przy czym jestem w mocy dość konkretnie wyjaśnić, skąd się bierze ten mój problem: otóż urodzinowa publikacja Genius Creations to twór dość niezwykły. Bardzo (i mam tu na myśli: bardzo) obszerny zbiór opowiadań bardzo różnych autorów – i to różnych zarówno pod względem uprawianej twórczości, jak i doświadczenia na polu literackim. Dodatkowo wobec braku jednej myśli łączącej wszystkie opublikowane teksty, spajającej je jakkolwiek, czytelnik dostaje antologię, która miota nim na wszystkie strony: w kosmosy, do średniowiecza, we współczesność, z humorem i bez – ot, zero reguł. Plus jeszcze każdy z autorów mógł, zdaje się, dorzucić od siebie ile i czego chciał, więc mamy tekściki na parę stroniczek, a mamy bardzo obszerne historie, jak również całe serie danego autora, który – jak się wydaje – wytrząsnął do cna swoją szufladę.

To niesie ze sobą masę konsekwencji – zarówno pozytywnych, jak i tych nieco mniej pożądanych. Zacznę od tego, co mnie – czytelnika – męczyło:

Po pierwsze, skumulowanie tekstów jednego autora – ma się rozumieć: w tych przypadkach, w których autor dorzucił się większą liczbą opowiadań. I tak na przykład Michał Chmielewski miał fajne pomysły i na początku czytało się przyjemnie, ale już po Wszystkich Świętych byłam zwyczajnie znużona. Podobne odczucia miałam podczas lektury serii (oczywiście określenia „seria” używam tu mocno umownie – chodzi o to, że nagle dostajemy cztery czy pięć opowiadań od jednej osoby) Marii Dunkel: ciekawy klimat, ładne ugryzienie tematyki okołoreligijnej – ale ponieważ styl jednak nie porwał mnie aż tak, to po Judaszu zaczęłam odczuwać zmęczenie materiału. Najbardziej mi chyba żal zamordowania w ten sposób tekstów Daniela Nogala. Pierwsze z nich, Eggenburg pod Giewontem, zrobiło na mnie ogromnie pozytywne wrażenie: mniej-więcej znam miejsca, o których pisze autor. Bez problemów mogłam przekształcić je na realia pokazane w tekście. No i golemy, yay! Lubię golemy. A potem czytam kolejne opowiadanie, i cóż… no tak, tak golemy fajne, ale znowu…? I potem jeszcze jedno… i dopiero nekromanci z ostatniego opowiadania tego autora, Pan Mortimer, banshee i kiełbasa z dzika, znów mnie jakoś poderwały do pionu. A może to po prostu dlatego, że lubię nazwisko „Mortimer”…?

Po drugie, w antologii pojawiają się teksty, które już od dawna można przeczytać w otchłani internetów. Mam w tym temacie mieszane uczucia: owszem, fajnie mieć te opowiadania w jednym miejscu, móc sobie do nich wygodnie wrócić. Z drugiej jednak strony, odniosłam wrażenie, że antologia jest napchana trochę na siłę, byle więcej, nieważne co. Z trzeciej znów strony – co z tego, że jest napompowana? Wszak to ebook, a czytnik jest cierpliwy. Narzekałabym, gdybyśmy mówili o papierze. Acz nie przeczę, takiego na przykład Czarnego Romana Marcina Jamiołkowskiego, choć bardzo pozytywnie wspominam ten tekst, po prostu ominęłam. Bo miałam jeszcze pięćset stron innych rzeczy do przeczytania, a to naprawdę nie sprzyja robieniu powtórek.

Po trzecie, skakanie po gatunkach. Zupełnie to do mnie nie przemawia i teraz już wiem, że od antologii oczekuję jednak pewnej spójności. Jak sci-fi to sci-fi – oczywiście, może być różnorodne, ale jednak żeby mną nie rzucało zaraz w urban fantasy albo takie całkiem zwykłe fantasy, bo zwyczajnie nie umiem tak szybko przeskakiwać między klimatami. Przez tę różnorodność – nadmierną, w moim odczuciu – złapałam podczas czytania dystans do tych tekstów i przestałam się angażować emocjonalnie. A ja akurat lubię emocje przy czytaniu, więc mi żal.

I mam wrażenie, że sporo tutaj mógłby załatwić inny układ tekstów. Nie alfabetycznie autorami, tylko choćby gatunkami. Pokusiłabym się może nawet o wyszukanie podobieństw i próbę stopniowego zmieniania klimatu, choć oczywiście wiem, że przy tej liczbie tekstów to dość karkołomne. Ale myślę, że porządek bardziej przedmiotowy niż alfabetyczny to coś, czego brakuje Geniuszom….

Ale nie jest tak, że ta antologia mi się nie podoba, o nie!

Przede wszystkim, znalazłam w niej twórczość autorów, których dorobek znam i lubię – i nikt z nich nie zawiódł. Z prawdziwą przyjemnością zanurzyłam się w opowiadaniach Michała Cholewy, którego zresztą nie kojarzę zanadto z humorystycznych tekstów, a tu dostałam aż dwa… lub tylko dwa. Tak, paradoksalnie tutaj miałam mocne poczucie niedosytu (to bardzo zwięzłe historyjki, przez które błyskawicznie się przemyka) i pewnie zresztą to się odbiło na dość negatywnym odbiorze opowiadań Rafała Cuprjaka, które czytałam – chcąc nie chcąc – z nastrojem oscylującym wokół „Z czym do ludzi, nie ma tu Patriotycznej Ostrygi ani nic…”. Z równie radosnym entuzjazmem rzuciłam się na dwa opowiadania Pawła Majki, nawet jeśli jedno z nich już czytałam. Zawsze warto zanurzyć się w fantastyczny setting Pokoju światów, a do Koryckiego się coraz bardziej przekonuję. Nie mogę tu też, oczywiście, pominąć świetnych tekstów Agnieszki Hałas (Koriana umożliwiła mi powrót do dawno, dawno nieodwiedzanego świata Zmroczy – co do którego mam pewne zastrzeżenia, ale nie da się ukryć, że jest wyrazisty i zapada w czytelniczą pamięć) i Anny Kańtoch (Sztuka porozumienia jest zwyczajnie świetna – opisy, klimat, bohaterowie, zagadka – wszystko. Trudno nie polecić takiego tekstu), czy przyjemnie zabawnych opowiadań Marcina Jamiołkowskiego i Jacka Wróbla – którego, przyznaję, po raz pierwszy miałam okazję czytać bez związku z Haxerlinem (choć sympatyczny sprzedawca artefaktów również się pojawia w antologii). Z mieszanymi uczuciami wspominam o Igle Anny Hrycyszyn – nie dlatego, że mam jakieś wąty do tego opowiadania. Nie, nie mam żadnych. Uwielbiam ten tekst, tak jak swego czasu urzekła mnie historia profesora w Manifeście (Fantazje Zielonogórskie, 2012). To autorka, która pisze dokładnie tak, jak Fryy lubią czytać. Po prostu mam świadomość tego, że moje zachwyty są tu mało wiarygodne przez wzgląd na znajomość z autorką. No cóż…

Jeśli zaś chodzi o twórców, których jeszcze nie czytałam, to Geniusze… dali mi możliwość zaznajomienia się z mnogością nazwisk. Nie wszystkie te znajomości wypadły udanie (wspomniany już Rafał Cuprjak, u którego mam spory problem z narracją), ale na pewno niektórych autorów będę stalkować w oczekiwaniu na dalszą twórczość (przemówiła do mnie na przykład Marta Krajewska).

I zresztą tutaj właśnie widzę największą wartość antologii: nie w tym, że pojawiły się teksty, które znam i lubię. Ale dostałam możliwość zaznajomienia się dorobkiem ogromnej liczby autorów, których do tej pory nie znałam. A dzięki temu, że niektórzy dali od siebie po kilka opowiadań, mogłam się upewnić, że danego pisarza chyba faktycznie polubię (lub nie), a nie że akurat się trafił fajny/niefajny tekst. Czytelnik dostaje solidne próbki, na podstawie których może wyrobić sobie opinię o autorze. A że dostaje je za darmo, to cóż – zdecydowanie warto.

Antologia nie jest wolna od błędów. Ale trudno mi się o to jakoś szczególnie fochać. To ogromna publikacja, udostępniona czytelnikom za darmo, w trzech formatach (PDF, mobi, epub). Obowiązkowa pozycja dla tych, którzy szukają czegoś nowego w literaturze fantastycznej, ale trochę im szkoda pieniędzy czy czasu na obkładanie się kupionymi w ciemno książkami. Nie wszystkie opowiadania do mnie trafiły, ale jestem pewna, że to w dużej mierze kwestia gustu. Z doświadczenia mogę też odradzić czytanie Geniuszy… cięgiem – istnieje spore ryzyko wymęczenia. Myślę, że to antologia, którą należy czytać powoli. Spokojnie, nie po kolei, skacząc sobie wedle uznania od autora do autora, smakując poszczególne z przedstawionych światów. Jedno opowiadanie dziennie? Czemu nie. Starczy na dłużej.

[Za egzemplarz recenzencki serdecznie dziękuję wydawnictwu Genius Creations.]

– Spóźniła się pani! – Głos koordynatora projektu kipiał wściekłością. – Na odprawę przed startem! Piękny przykład niesubordynacji! I piękna wróżba na przyszłość!

Nikt spośród członków załóg zgromadzonych w pomieszczeniu nie próbował mu przerywać. Karan, sam jednocześnie zły i zaniepokojony, starał się zachować wyraz twarzy chłodnego profesjonalisty. Aurora zagryzała wargi, unikając wzroku przełożonych.

–Panie Wogsen, myślę, że nikt z nas nie wierzy we wróżby.

[Igła, Anna Hrycyszyn]